Voorbereiden voor een consult

Het is goed om jezelf voor te bereiden op een (volgend) bezoek aan de dokter of verpleegkundige. Hier zijn wat algemene tips om je te helpen voorbereiden:

  • Maak een lijstje van wat je zou willen bespreken in het consult
  • Schrijf op het lijstje welke klachten/symptomen je (evt.) ervaart en of je bijv. ziek bent geweest in de afgelopen tijd
  • Schrijf op welke veranderingen je (evt.) hebt aangebracht in medicatie, voeding of beweging
  • Schrijf op welke (evt.) belangrijke veranderingen er zijn geweest in je prive-situatie, tav. bijv. werk, familie-omstandigheden die veel stress hebben gegeven en/of van invloed zijn (geweest) op de diabetes
  • Schrijf op welke vragen je hebt tav. diabetes voor de komende tijd
  • Schrijf op welke andere zorgverleners je eventueel zou willen bezoeken (bijv. dietist, psycholoog) de komende tijd
  • Denk alvast na over welke doelen je jezelf zou willen stellen (tav. diabetes) voor de komende periode
  • Bespreek het lijstje eventueel van te voren met je partner, een goede vriend(in) of andere naaste

Lotgenoten contact

In Nederland zijn er veel mogelijkheden om in contact te komen met andere mensen met diabetes. Waarschijnlijk worden er in jouw ziekenhuis/praktijk regelmatig lezingen of activiteiten georganiseerd over diabetes, voor mensen met diabetes. Vraag vooral aan je zorgverleners welke lezingen of activiteiten dat in jullie ziekenhuis/praktijk zijn. Daarnaast zijn er patientenverenigingen (bijv. Diabetes Vereniging Nederland, DVN) die speciaal voor mensen met diabetes activiteiten organiseren in de regio. Op de websites en social media (Facebook) staan deze activiteiten aangekondigd.
Veel mensen met diabetes aarzelen erover om contact te hebben met andere mensen met diabetes, maar vinden het uiteindelijk prettig en nuttig. Denk niet dat ”lotgenoten contact” gaat over samen in een kringetje praten over diabetes :-), meestal gaat het om heel interessante of zelfs leuke en spannende activiteiten, waarbij je ”toevallig” andere mensen met diabetes ontmoet. Eigenlijk is er voor iedereen wat wils. Ga vooral op onderzoek uit!

https://www.dvn.nl/wat-is-er-te-doen

https://www.diabetestrefpunt.nl/

http://www.eendiabetes.nl/Over-ons

 

Angst voor complicaties (hoge bloedsuikers)

In de diabeteszorg ligt er veel nadruk op het verbeteren van bloedsuikers. Omdat hoge bloedsuikers kunnen leiden tot zeer ongewenste negatieve effecten op gezondheid (complicaties), wordt in de diabeteszorg veel nadruk gelegd op het voorkomen (en verhelpen) van hoge bloedsuikers en complicaties.
De meeste mensen met diabetes kennen de risico’s van duurzame hoge bloedsuikers. Ze weten dat aanhoudend hoge bloedsuikers kunnen leiden tot verlies van gezichtsvermogen, nierfalen of zelfs amputaties. Veel mensen met diabetes kennen ook iemand die te maken heeft met complicaties van de diabetes. Het is goed om deze risico’s te kennen en te weten hoe je kunt bijdragen aan het verlagen van deze risico’s.
Het is ook goed om realistisch te zijn over de kansen om (ernstige) diabetes complicaties te ontwikkelen. Gelukkig worden de meeste mensen met diabetes niet blind, hoeven ze niet te dialyseren of te worden geamputeerd. De meeste mensen met diabetes zijn zich bewust van de risico’s op complicaties, maar laten zich er niet teveel of op een negatieve manier door beinvloeden. Ze doen hun best om hoge bloedsuikers te voorkomen/op te lossen, en piekeren niet over eventuele toekomstige complicaties.
Sommige mensen maken zich echter teveel en onnodige zorgen over diabetes complicaties. Als je je hierin herkent, en je ook veel zorgen maakt over diabetes complicaties, dan is het goed om je te laten voorlichten over jouw gezondheid en het risico op complicaties. De diabetesdokter houdt het risico op complicaties in de gaten en kan je er meer over vertellen.
Daarnaast is het goed om te focussen op dingen die je NU kunt beinvloeden of veranderen. Zelfs als je geconfonteerd bent met een toegenomen kans op complicaties in de toekomst, dan zijn er veel dingen die je NU kunt doen om het risico te verminderen of je gezondheid zo goed mogelijk te houden: je bloedsuikers meten, insuline spuiten, gezond eten, bewegen, niet roken, het slikken van extra medicatie. Je kunt je diabetesarts zelfs vragen welke gedragingen het meeste bijdragen aan het verlagen van het risico op complicaties.
Piekeren en je zorgen maken kosten veel energie. Energie die verloren gaat, zonder enig effect op je gezondheid. Bekijk of je deze negatieve energie in effectieve energie kunt omzetten, door op een positieve manier bezig te zijn met je diabetes zelf-management. Meer dan dat kun je niet doen, of van jezelf verwachten.

Haalbare doelen met sporten/bewegen

Ons brein heeft minder aandacht voor dingen die we niet belangrijk vinden. Daarom is het moeilijk om gedrag vol te houden dat je eigenlijk niet zo belangrijk vindt. Je brein heeft er simpelweg geen aandacht voor. In het algemeen kunnen we zeggen dat sporten/bewegen van belang is voor IEDEREEN, en in het bijzonder voor mensen met diabetes. Maar natuurlijk hangt het helemaal af van iemands persoonlijke voorkeuren, ervaring en gezondheid met welke intensiteit en duur iemand kan bewegen/sporten.
Veel mensen die zich altijd ongemakkelijk of zelfs negatief hebben gevoeld over sport/bewegen, vinden het lastig om meer te bewegen/sporten.
Het is goed om te weten dat ‘’actiever worden’’ of ‘’meer bewegen’’ veel verschillende definities kent. Onderzoek laat zien dat zelfs een toename van simpele ‘’bewegingen’’ net zo’n positief effect kan hebben op iemands gezondheid als echt sporten. Recent onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat er al gezondheidswinst te behalen is door ‘’minder te zitten’’ en ‘’’meer te staan’’’. Zelfs zonder echt te bewegen, kunnen we onze gezondheid al positief beinvloeden door meer activiteiten staand te doen. ‘’Meer sporten/bewegen’’ kan dus letterlijk ook betekenen ‘’minder zitten’’. Wees creatief in het bedenken van activiteiten die je staand zou kunnen proberen te doen: bijv. de krant lezen, het journaal kijken, een telefoongesprek voeren etc.  Als je elke dag een zittende activiteit zou vervangen door een staande activiteit, dan zet je al een eerste stap in het verbeteren van je gezondheid. Begin met de kleine dingen en veranderingen, en probeer die een tijdje vol te houden.

Het vergeten van je diabetes (zelfmanagement)

Het komt vaak voor dat mensen met diabetes zeggen dat ze iets uit hun diabetes zelfmanagement ‘vergeten’ zijn. Ze vergeten om hun bloedsuiker te controleren, insuline te spuiten, tabletten in te nemen, koolhydraten te tellen of te sporten. Het is niet zo dat ze niet gemotiveerd zijn of dat ze niet voor zichzelf willen zorgen, maar hun zelfmanagement is (nog) geen automatisme. Diabetes is een complexe ziekte waarbij je veel dingen moet doen, dus is het begrijpelijk dat mensen af en toe dingen vergeten te doen. Maak je geen zorgen. Sporadisch deze dingen vergeten beïnvloeden nauwelijks je gemiddelde glucosewaarden (HbA1c).

Echter, wanneer je vaker deze dingen vergeet om te doen, dan kan je je afvragen hoe het komt dat je deze dingen vergeet en hoe je dit kan oplossen. Het eerste wat je jezelf kan afvragen is of je er echt ‘helemaal niet aan hebt gedacht’, bijvoorbeeld dacht je er echt niet aan om insuline te spuiten, glucose te meten et cetera? Nee? Dat is het makkelijk te veranderen gedeelte.

Je kunt dan:

  • Een (extra) geheugensteuntje bedenken om het niet te vergeten: maak een geheugensteuntje op je computer/telefoon, plak een briefje/post-it op een plek die je de hele dag ziet
  • Zorg ervoor dat je aan minimaal één persoon die dicht bij je staat vertelt wat je niet meer/minder wilt vergeten. Hij/zij kan je dan vragen hoe het gaat en of je je inderdaad meer bewust bent van wat je wilt doen.

In de meeste gevallen is het echter zo dat iemand er wel eventjes aan heeft gedacht om insuline te spuiten, glucose te meten etc. maar het meteen ook uitstelde: ‘ik maak eerst af waar ik mee bezig ben en spuit daarna mijn insuline/meet mijn glucose’. Technisch gezien is dit niet helemaal hetzelfde als ‘vergeten’. Je hebt er wel degelijk eventjes aan gedacht, maar wilde/kon niet je andere bezigheid stoppen.
Het ‘’uitstellen’’ is iets wat je ‘stapsgewijs’ kunt veranderen. Je kunt proberen het iets minder lang uit te stellen, of het vaker meteen te doen als je eraan denkt. Oefen met: ‘minder uitstellen’ eerst in plaats van ‘niet vergeten’ of ‘direct doen’. Bijvoorbeeld: als je je insuline meestal pas een uur na de avondmaaltijd spuit, probeer om te oefenen met ‘eerder na het avondeten’ in plaats van het meteen doen aan de eettafel. Je bent succesvol in gedragsverandering, met elke minuut die je minder uitstelt. Je kunt misschien een geheugensteuntje maken en bijv. een briefje ophangen bij de vaatwasser, zodat je bij het afruimen na het eten er al aan herinnerd wordt om (alsnog) insuline te spuiten. Deze afname in je ‘’uitsteltijd’’ kan ook al een grote bijdrage leveren aan het verbeteren van je bloedsuikers.

Het belang van bewegen/sporten

In het algemeen, is het voor iedereen goed om voldoende te bewegen, of je nu diabetes hebt of niet. Maar voor mensen met diabetes is bewegen misschien nog wel belangrijker. Net als voeding, helpt bewegen om je bloedsuikers te reguleren. Mensen die (nog) geen diabetes medicatie gebruiken, kunnen met voldoende beweging (en gezonde voeding) zelfs voorkomen dat ze diabetes medicatie moeten gebruiken. Voor mensen die al diabetes medicatie gebruiken, helpt bewegen om het lichaam gevoeliger te maken voor insuline. Veel mensen met diabetes hebben al ervaren dat ze minder diabetes medicatie nodig hebben als ze regelmatig bewegen.  De gevoeligheid voor insuline neemt niet alleen toe TIJDENS het bewegen/ sporten, maar ook nog vele uren daarna. Afhankelijk van het type beweging en de duur van je beweging/sport, kan je toegenomen gevoeligheid voor insuline zelfs duren tot de volgende dag. Dat betekent dat mensen met diabetes die regelmatig bewegen/sporten (bijv. 3 x per week) soms zelfs hun diabetes medicatie gedurende de hele week kunnen verlagen. Het bijkomende voordeel is: een toegenomen gevoeligheid voor insuline en minder diabetes medicatie, maken het vaak ook makkelijker om gewicht te verliezen. Een lage gevoeligheid voor insuline maakt het moeilijk om af te vallen. En natuurlijk geldt: alle algemene voordelen van meer bewegen gelden ook voor mensen met diabetes: je energieker en positiever voelen, minder vatbaar zijn voor stress, een lager risico op hart en vaatziekten. Alles bij elkaar zijn er veel goede redenen om meer te gaan bewegen (wanneer je diabetes hebt)!

Je doelen (moeten) aanpassen

Wanneer er geen vooruitgang zit in je doel(en), dan is het goed om even stil te staan bij wat er gebeurt. Meestal is het gebrek aan vooruitgang slechts tijdelijk en door omstandigheden bepaald: the omstandigheden in de afgelopen week/weken waren waarschijnlijk anders dan je had verwacht. Misschien werd je ziek, was je onverwacht veel drukker op werk, of waren er naasten die meer aandacht vroegen… Dan is het gebrek aan vooruitgang bij je doel(en) niet iets om je echt zorgen over te maken. Waarschijnlijk zijn deze omstandigheden tijdelijk, en belemmeren ze uiteindelijk niet het behalen van je doel.
Wanneer je merkt dat het gebrek aan vooruitgang bij je doelen niet tijdelijk is, dan is het waarschijnlijk nodig om je doelen aan te passen. Onhaalbare, of zelfs onmogelijke doelen blijven nastreven is niet alleen frustrerend, maar heeft ook een negatieve invloed op je stemming, zelfvertrouwen en eigenwaarde. Ons brain slaat alle negatieve ervaringen met dit doel op, en creeert als het ware een ‘’negatief netwerk’’ in ons brein. Dit ‘’negatieve netwerk’’ maakt dat we ons steeds negatiever gaan voelen over dit doel en ons gedrag, en schaadt ons zelfvertrouwen en onze stemming. We kunnen zelfs een soort weerstand of tegenzin krijgen bij dit doel. Uiteraard dragen al die negatieve gevoelens op geen enkele manier bij aan het behalen van je doel!
Sterker nog: om ons gedrag te kunnen veranderen, moeten we ‘’positieve ervaringen’’ creeren met het gedrag. Ons brein moet een ‘’positief netwerk’’ ontwikkelen over het (nieuwe) gedrag. Een netwerkt dat ons een goed gevoel geeft, en ons zelfvertrouwen en onze stemming positief beinvloedt. Dat is waarom het beter is om kleine en haalbare doelen te stellen (succeservaringen worden positieve verbindingen in het brein!), dan om onrealistische doelen na te blijven streven, waarin we steeds falen.

Als je denkt dat het goed is om je doel aan te passen, neem dan even de tijd om je doel te herformuleren. Meestal betekent het niet dat je je doel helemaal moet loslaten…, maar gaat het om een stapje terug.. Bijvoorbeeld: wanneer het je doel was om je bloedsuikers bij elke maaltijd te controleren, maar je merkt dat het bijna niet lukt om dit bij alle maaltijden te doen, dan zou het goed zijn om je doel aan te passen. Kies dan liever 1 maaltijd waarop je de komende tijd wilt focussen. Het liefst de meest haalbare. Als je bijvoorbeeld weet dat het controleren van je bloedsuikers bij het ontbijt makkelijker is dan bij de lunch op je werk, begin dan eerst met het dagelijks controleren van je bloedsuiker bij het ontbijt. Dat is al een heel belangrijke en nuttige stap in het verbeteren van je bloedsuikers! Als dat een tijdje gelukt is, geef jezelf dan een schouderklopje! Goed gedaan!
Je brein is dan al een tijdje bezig geweest met het aanleggen van een ‘’positief netwerk’’ bij dit ‘’nieuwe’’ gedrag. Dat positieve netwerk heb je nodig om de volgende stap (makkelijker) te kunnen zetten. Succesvolle gedragsverandering gaat dus ook over tevreden en trots leren zijn met/over een kleine stap die je hebt gerealiseerd, en jezelf niet bestraffend toespreken over alles wat je nog niet hebt bereikt. Veel succes!!

Het belang van het meten van bloedsuikers

Soms kan het voelen of het meten/bijhouden van je bloedsuikers helemaal niet nuttig is, dat je er niets mee opschiet. Als je dat gevoelt herkent, dan is het goed om dat met je/een zorgverlener te bespreken. Je zorgverlener kan je helpen om uit te leggen waarom het in JOUW specifieke geval nuttig of belangrijk is om bloedsuikers te meten/bij te houden. In het algemeen geldt dat het meten/bijhouden van je bloedsuikers belangrijk is om te kunnen begrijpen of en hoe je diabetes medicatie (insuline of tabletten) werken bij jou. Je HbA1c geeft alleen een algemene indruk van of/hoe de medicatie werkt, maar regelmatige bloedsuikermetingen geven jou en je zorgverlener veel meer informatie over hoe medicatie (op specifieke momenten) werkt bij jou. Zonder bloedsuiker metingen moet een zorgverlener altijd een beetje ‘’gokken’’ hoe de medicatie werkt bij jou, op basis van je HbA1c. Veel mensen met diabetes voelen hun lage bloedsuikers redelijk goed, maar (licht) verhoogde bloedsuikers worden door de meesten niet gevoeld. Eigenlijk betekent het dat je lijf je maar de helft ‘’vertelt’’ van wat belangrijk is voor je diabetes. Daarom kan een zorgverlener vaak ook niet alleen afgaan op iemands gevoel over bloedsuikers. Het meten (en vaker waarnemen) van eventuele ‘’hogere’’ bloedsuikers is niet alleen belangrijk bij het helpen voorkomen van complicaties van diabetes, maar ook om je fitter en prettiger te kunnen voelen op de korte termijn! Als het meten van bloedsuikers leidt tot het waarnemen/signaleren van hogere bloedsuikers, dan kan een zorgverlener proberen te helpen om deze te voorkomen of aan te passen. Zo kun je je ook op de korte termijn fysiek en mentaal lekkerder gaan voelen. Vaak voelen mensen pas hoe ‘’slecht’’ of ‘’vermoeid’’ ze zich eigenlijk altijd hebben gevoeld, als ze zich voor het eerst weer beter voelen. Dat is wat het meten/bijhouden van bloedsuikers voor jou kan betekenen. Het draagt bij aan jouw welzijn op de korte en lange termijn!

Als je niet goed weet hoe je je bloedsuiker (goed) kunt meten

Niet weten hoe je je bloedsuiker moet meten is een grote belemmering in je diabetes zelfmanagement. Het is belangrijk om hier aandacht aan te besteden bij je diabetes zorgverleners. Neem vooral contact op met je diabetes zorgverlener om uit te leggen dat je moeite hebt met het meten van je bloedsuiker. Vraag of er een diabetes verpleegkundige is die het je (nogmaals) kan uitleggen. Voel je niet beschaamd om dit te vragen. Het is juist goed en verstandig dat je aangeeft dat je nog meer wilt leren over je diabetes zelfmanagement!

Hoe bloedsuikers meten voor jou relevanter kan worden

Ons brein heeft minder aandacht voor dingen die niet belangrijk zijn voor ons. Dat maakt het moeilijk om dingen te doen die we niet zo belangrijk vinden. Ons brein werkt als het ware niet mee.
Een vraag die je jezelf kunt stellen is: is er een specifiek moment/situatie waarin je het WEL belangrijk vindt om je bloedsuiker te meten? Het zou het moment kunnen zijn waarop je je niet lekker voelt, of het moment voor de maaltijd, voordat je naar bed gaat, of voor/tijdens sport of autorijden. In het algemeen zien we dat mensen met diabetes baat hebben bij het meten van hun bloedsuiker. Maar sommige metingen zijn informatiever (nuttiger) dan andere momenten. Als je bijvoorbeeld gewend bent om elke ochtend nuchter je bloedsuiker te meten, dan is dat natuurlijk heel prima. Maar als je bloedsuikers eigenlijk elke ochtend ongeveer hetzelfde zijn, dan is het misschien niet het meest helpende moment om je bloedsuiker te meten, wanneer je je bloedsuikers wilt verbeteren/veranderen. Het zou kunnen zijn dat je dan meer baat hebt bij een meting op een ander moment: een moment waarop je anders niet zo vaak meet, en eigenlijk niet goed weet wat je bloedsuikers doen…
Vraag jezelf af welk moment op de dag jou de meeste informatie/meest belangrijke informatie geeft over je bloedsuikers. Schrijf die momenten op en bespreek ze met minstens een persoon. Bij voorkeur iemand die dichtbij je staat. Probeer samen met hem/haar te bespreken op welke manier je het meten van je bloedsuiker op dat ‘’nieuwe’’ moment vaker kunt realiseren. Het gaat er niet om dat het je ‘’altijd zal lukken’’. Het gaat er om dat je eens een andere aanpak probeert, die meer kan bijdragen aan verandering. Probeer zo’n ‘’nieuwe stap’’ in ieder geval een paar dagen vol te houden, en bekijk dan of dit meetmoment inderdaad een nuttig moment is voor jou.